Giai thoại về Thợ Thiềm

Thợ Thím, tên thật là Trần Thiềm, quê ở Gia Độ là một tay hò nổi tiếng ở Hải Lăng vào đầu thế kỷ này. Tiếng tăm của Thợ Thiềm vang tận vào Huế. Ông bỏ quê lên Đông Hà sinh sống, nơi nào ông cũng đặt chân đến tham dự các cuộc hò đối đáp. ở đâu cũng truyền tụng tài hò của Thợ Thiềm. Sau đây là một số giai thoại:

Có một tay hò cũng vào loại sừng sỏ cùng quê với Thợ Thiêm, vì cả hai đều bỏ xứ đi sớm, chẳng mấy khi về nên nghe tiếng mà ít có dịp hội kiến nhau. Ông Trọng sống mãi trong Việt Yên (Triệu Phước), Thọ Thiềm lại ra Đông Hà. Hai người gặp nhau trong một cuộc hò đối đáp. Thật là kỳ phùng địch thủ. Thiêm biết Trọng ở Gia Độ nhưng đã bỏ quê nên ứng khẩu:

Cực khổ đầu nhành cuối bãi, lạc xoáy vô duyên

Bữa ni đất Gia Độ, mai đất Việt Yên nghĩa gì ?

Biết đối phương chẳng hơn gì mình, cũng là kẻ xa xứ bỏ quê, Trọng đáp ngay :

Việt Yên quê mẹ, Gia Độ quê cha

Thiềm hỏi thì Trọng nói ra

Chớ có chi trốn làng bỏ họ để ra Đông Hà ?

Nghe vậy Thiêm biết Trọng không phải tay vừa nên trở lại làm lành. Về sau cả hai thành đội bạn tri kỷ.

 *       *       *

Lần ấy trên chuyến đò dọc đi Đông Hà, tình cờ Thiêm gặp người tình cũ. Cả hai đều xao xuyến khi nhận ra nhau, nhưng Thiêm lại lờ đi vì chuyện không vui ngày trước. Sáng hôm sau đứng bên bờ sông Thạch Hãn, Thiêm chợt nghe giọng hồ trong trẻo của bạn. không cưỡng được Thiềm họa theo :

Tiếng ai văng vẳng nghe xa

Có phải người tình thuở trước vắng ta mà đi tìm.

Cô gái kia nhận ra giọng Thiêm liền chuyển sang đối :

Kể từ ngày duyên với nợ cách xa

Bởi vì bạn muốn cách xa

Chớ Hà Tây quê hát sao không qua mà mời về Thiềm đáp ngay :

Nghe lời dặn thấy tiếng hò

Muốn ghé qua thăm em cho trọn tình trọn nghĩa

Chiều qua anh bước xuống đò

Vì chưng ông chèo nói : "Sợ nam to không chèo".

Thiềm vừa dứt lời, cô gái đã đối luôn :

Rượu quỳnh tương đôi người lữ thứ

Lẽ ra rằng rày văng mai lai

Té ra đằng bạn muốn rày văng mai lai

Cớ chi lại đò xuôi không đặng mà đò ngang không chèo.

Thiềm ngọng nghịu hát thêm dăm ba câu cho qua chuyện rồi rút êm. Thì ra hôm trước gặp nhau không dám chào là bởi ngày trước Thiêm thua cuộc rồi hẹn mà tránh luôn vì thẹn, cho đến giờ vẫn chưa trả được "món nợ văn nghệ" xưa.

*           *       *

Thợ Thiềm có tính kiêu kỳ, cuộc hát nào cũng kén người có tài trí và nhất là con gái phải xinh mới hát. Một lần, cuộc hát đang sôi nổi, đối phương mới đẩy một bà cụ đầu trọc lốc ra hò đối đáp với Thiềm. Bực quá, nhiều lần lảng tránh nhưng lần này khó mà tránh được, Thiêm buông câu hò châm biếm :

Chẳng qua cái số long đong

Đi mô cũng gặp Gia Long bảy đời

Bà cụ biết Thiêm chê mình lụ khụ nên thản nhiên đáp :

Tiền Gia Long, Minh Mạng hãy còn

Bảng treo giữa chợ, méo tròn cũng phải ăn.

Thiềm lại bị nữ nhi "sửa lung" thêm một lần nữa.

*           *       *

Một lần Thiềm chèo đò đến làng Kim Hai (Quảng Trị). Trời tối, thuyền đi vào chỗ cạn mà không biết nên mắc kẹt. Loay hoay mãi mà không thể nào đẩy được con thuyền ra khỏi bãi cát, Thiềm nhanh trí hò :

Dậy dậy ra đây mà xem làng Tiền Giang, Hậu Pháo

Dậy dậy mà ra xem nhìn tháp đạo Kim Hai

Dậy dây ra đậy mà nghe tôi than vẫn thở dài

Ngày mai đò kia cập bến mà biết ai đi tìm.

Giữa đêm khuya, giọng hò của Thiềm vang xa, cuốn hút. Một số nhà ở cạnh tỉnh dậy để ra xem chuyện gì đã xảy ra. Đến nơi thì biết là thợ Thiềm, tay hò nổi tiếng sa cơ. Mỗi người mỗi tay, nhờ vậy chẳng mấy chốc đò Thiêm được đẩy ra khỏi bãi cát... Thiềm lại chèo đò đi, lời hò cảm tạ vọng trên bến nước sông khuya.

(Nguồn: "Văn học dân gian Quảng Trị"- Tập 1 - Sở văn hóa; Thông tin thể thao; Thư viện Quảng trị 1922)